Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Today Press
Γράφει: Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος – διεθνολόγος
Το τελευταίο διάστημα χαρακτηρίζεται από μια περίοδο πρωτοφανούς ηρεμίας στο Αιγαίο, η μακρύτερη από την τραγωδία της Κύπρου. Η Τουρκία, όλη αυτή την περίοδο, επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει την πολιτική της στάση έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας με στόχο την ολοκλήρωση της απόκτησης αεροσκαφών F-16 και την βελτίωση των σχέσεων της με τη Δύση. Η προηγούμενη αδιέξοδη εξωτερική πολιτική της οδήγησε σε μια περίοδο αβεβαιότητας, με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την επακόλουθη τρομοκρατική επίθεση στο Ισραήλ να ενισχύουν τον ρόλο του ΝΑΤΟ και να απομακρύνουν την Άγκυρα από το Ισραήλ, θέτοντας σε αμφισβήτηση την ενεργειακή της στρατηγική.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία έθεσε ως κύριο στόχο να αποκτήσει αεροσκάφη προηγούμενης γενιάς, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε ήδη μεταβεί στον προθάλαμο των αεροσκαφών πέμπτης γενιάς. Η επιστολή του κ. Μπλίνκεν προς το Κογκρέσο που συνδέει την προμήθεια F-16 με ηρεμία στο Αιγαίο, πριν από μερικά χρόνια θα φαινόταν αδιανόητη.
Η Τουρκία, λοιπόν, είχε βρεθεί σε ένα “στρατηγικό κενό”. Αυτό συνέβη λόγω της πολιτικής που ακολούθησε στο πλαίσιο της συνεργασίας με τη Ρωσία, σε συνδυασμό με τις ενέργειες της Ελλάδας που ενίσχυσαν τις σχέσεις της με τη Δύση. Εν τέλει, η προσπάθεια του κ. Ερντογάν να αποκαταστήσει το χαμένο έδαφος αποδεικνύεται δύσκολη, καθώς οι επιπτώσεις των προηγούμενων πολιτικών είναι βαθιές και θα απαιτήσουν πολύ καιρό για να διορθωθούν. Αυτό συμβαίνει ειδικότερα σε μια περίοδο κατά την οποία η Τουρκία χρειάζεται κεφάλαια για την ανάκαμψη της οικονομίας της.
Ωστόσο, η Τουρκία διατηρεί σταθερές τις στρατηγικές επιδιώξεις, τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Μεσόγειο, προσαρμόζοντας τον λόγο της στις περιστάσεις. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα την πολιτική της Άγκυρας έναντι της Λευκωσίας. Η Κύπρος παραμένει μια διαφορετική περίπτωση για την Τουρκία. Η παρουσία της Κύπρου ως αναγνωρισμένου κράτους αποτελεί απειλή για τα τουρκικά σχέδια στη Μεσόγειο. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κύπρο ως κράτος και αντιμετωπίζει την ύπαρξή της ως προέκταση των ακτών της, δυσκολευόμενη να κατανοήσει τη νομική υπόσταση της Κύπρου. Αντίθετα, η Ελλάδα στηρίζει πλήρως τη νομική υπόσταση της Κύπρου και προωθεί τα συμφέροντά της σε διεθνές επίπεδο.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ελπίζουμε ότι η παρούσα περίοδος θα είναι μια περίοδος ηρεμίας. Από τη δεκαετία του ’70 μέχρι σήμερα, δεν είχαμε ποτέ τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς παραβιάσεις από την Τουρκία. Αυτό αντιστρέφει μια πολιτική που εφαρμόζεται από τη δεκαετία του ’70. Παρόλα αυτά, δεν μειώνει τις διεκδικήσεις της Τουρκίας. Ωστόσο, η ειρήνη στην περιοχή μας είναι πρωταρχικής σημασίας. Η ένταση δεν εξυπηρετεί την Ελλάδα, αφού εμείς επιδιώκουμε να επιλύσουμε ειρηνικά τις διαφορές μας με την Τουρκία, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.