Πως είναι να υποδύεσαι ένα μυθικό πρόσωπο που στάθηκε η αφορμή για έναν δεκαετή πόλεμο ο οποίος αποτέλεσε ολόκληρο έπος;
Πως είναι να αποτελείς μέρος μιας ξεκαρδιστικής όπερας που… μεταβάλει έναν από τους γνωστότερους μύθους;
Πως είναι να σε παρακολουθούν μαθητές γυμνασίου, έφηβοι, άρα ένα δύσκολο ομολογουμένως κοινό; Να προσπαθείς να τους κάνεις κοινωνούς αξιών, να τους κάνεις αναπόσπαστο μέρος της τέχνης που υπηρετείς και ταυτόχρονα να τους ψυχαγωγήσεις;
Η μονωδός και τραγουδίστρια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), Μαρία Τσιρώνη, από τον περασμένο χρόνο βρίσκεται αντιμέτωπη με τις πηγαίες και αυθόρμητες αντιδράσεις μαθητών γυμνασίων της χώρας. Ορισμένοι εξ αυτών, ίσως και οι περισσότεροι, παρακολουθούν όπερα για πρώτη φορά στη ζωή τους. Τι και αν αυτή η όπερα είναι για παιδιά, άρα στα μέτρα τους;
Η πρόκληση παραμένει ίδια, ίσως ακόμα μεγαλύτερη γιατί πρέπει να κερδίσεις το ενδιαφέρον των εφήβων από την πρώτη στιγμή που θα σηκωθεί η αυλαία.
Για τη Μαρία Τσιρώνη η πρώτη συμμετοχή της, στο σχήμα της ΕΛΣ, στο πλαίσιο του καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος «Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία», αποτέλεσε μια πραγματική πρόκληση. Μεγάλωσε και σπούδασε στα Ιωάννινα Νεοελληνική Φιλολογία, αλλά τελικά την κέρδισε η μουσική. Η καλλιτεχνική φλέβα που υπήρχε στην οικογένεια και η κλήση της στην κλασσική μουσική την οδήγησε σε μια ακρόαση της ΕΛΣ για το έργο του Κορνήλιου Σελαμσή «Η Ωραία Ελένη» του Όφενμπαχ, σε λιμπρέτο Αλεξάνδρας Κ*, ειδικά διαμορφωμένο για μαθητές γυμνασίου.
Μαρία Τσιρώνη: Ένα συναρπαστικό ταξίδι στην όπερα μαζί με τα παιδιά»
«Η πρώτη δουλειά μου στη Λυρική Σκηνή νομίζω είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα. Νομίζω είναι σαν την εμπειρία που βιώνουν τα παιδιά που για πρώτη φορά παρακολουθούν όπερα» σημειώνει με νόημα μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ από την Καβάλα όπου βρέθηκε στο πλαίσιο της περιοδείας του έργου στην Ανατολική Μακεδονία, τις Σέρρες και την Κομοτηνή.
«Τόσο η προετοιμασία του έργου, οι πρόβες, η μουσική εκμάθηση όσο και οι παραστάσεις που πραγματοποιούνται», σημειώνει η νεαρή σολίστ της Λυρικής, «είναι πραγματικά κάτι καινοτόμο γιατί πέρα από το δικό μας κομμάτι σε όλη αυτή την προσπάθεια πρέπει να συμπεριλάβουμε – ενσωματώσουμε και τα παιδιά τα οποία έχουν ενεργή συμμετοχή στο έργο. Όλο αυτό λοιπόν έχει ένα βαθμό δυσκολίας, είναι όντως μια πρόκληση. Για όλους αυτούς τους λόγους είναι πολύ συναρπαστικό αυτό το ταξίδι που ξεκίνησε από πέρυσι μαζί με τα παιδιά». https://www.youtube.com/watch?v=Y3oUYBLS5fQ
Οι μαθητές, συμμετάσχουν ενεργά στη δράση του έργου
«Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία» της ΕΛΣ περιοδεύει από πέρυσι σε γυμνάσια σε όλη την Ελλάδα, τόσο διά ζώσης όσο και ψηφιακά», τονίζει η υπεύθυνη επικοινωνίας του προγράμματος εκπαιδευτικών και κοινωνικών δράσεων της ΕΛΣ κ. Μυρσίνη Βασιλοπούλου. Μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ τονίζει ότι «στόχος είναι οι έφηβοι να ξεναγηθούν με πρωτότυπο τρόπο στον πολύπλευρο κόσμο της όπερας. Οι μαθητές, συμμετέχουν ενεργά στη δράση έχοντας την ευκαιρία να ζήσουν από κοντά τη μοναδική εμπειρία του δημιουργικού παλμού της προετοιμασίας της παράστασης και να εμπλακούν βιωματικά σε αυτήν. (https://www.youtube.com/watch?v=AftF5cN1Elg)
«Τα παιδιά», επισημαίνει η κ. Βασιλοπούλου, «υπό την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών του προγράμματος, λαμβάνουν μέρος σε καλλιτεχνικά εργαστήρια για να συνδημιουργήσουν πρωτότυπο ηχητικό, μουσικό και εικαστικό υλικό που θα ενταχθεί στη ροή της παράστασης, η οποία παρουσιάζεται στα σχολεία, ολοκληρώνοντας τη διήμερη επίσκεψη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής».
Η κ. Τσιρώνει τονίζει πως οι αντιδράσεις των παιδιών που παρακολουθούν για πρώτη φορά όπερα ποικίλλουν. «Σε ορισμένα από αυτά», σημειώνει, «ίσως τους φανεί εξ αρχής κάτι ξένο ως μουσικό είδος. Πάντως πρέπει να ξέρετε πως οι αντιδράσεις των παιδιών δε διαφέρουν είτε αυτά προέρχονται από σχολεία του κέντρου, είτε της περιφέρειας. Στην περιφέρεια, ακόμα και σε μικρά σχολεία υπάρχουν εξαιρετικοί καθηγητές που μεταδίδουν την αγάπη τους για την κλασσική μουσική και την τέχνη γενικότερα. Προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν, να κινητοποιήσουν τα παιδιά να έρθουν όσο γίνεται πιο κοντά σε κάθε μορφή τέχνης. Δεν σας κρύβω λοιπόν ότι σε πολλές περιπτώσεις εκπλαγήκαμε ευχάριστα από την αντιμετώπιση που είχαν τα παιδιά βλέποντας και ακούγοντας όπερα αλλά και από τη συμμετοχή τους στα εργαστήρια».
Ο μύθος της Ωραίας Ελένης με άλλη οπτική
Η Ωραία Ελένη, αυτό το πρόσωπο που έχουμε συναντήσει πολλές φορές στα σχολικά βιβλία, με μια ιστορία που αλλάζει και διαμορφώνεται μέσα στα χρόνια, είναι το κεντρικό πρόσωπο της όπερας που περιοδεύει στα σχολεία μέσω του εκπαιδευτικού προγράμματος της ΕΛΣ. Το έργο βασίζεται στην πολυαγαπημένη οπερέτα του πατέρα της γαλλικής οπερέτας Ζακ Όφενμπαχ «Η Ωραία Ελένη», αποτελώντας ωστόσο μια καινούρια όπερα.
Η υπόθεση ακολουθεί τον ελληνικό μύθο, διαδραματίζεται στη Σπάρτη και στο Ναύπλιο και συστήνει την Ωραία Ελένη μέσα από μια σύγχρονη και ξεκαρδιστική ματιά που πραγματεύεται ζητήματα έμφυλων στερεοτύπων, ρόλων και ταυτοτήτων. Αυτό σημειώνει και ο σκηνοθέτης της παράστασης Γιάννης Καλαβριανός: «προσπαθήσαμε να αντιληφθούμε τους προβληματισμούς των εφήβων της εποχής με τη μεγαλύτερη δυνατή ειλικρίνεια».
«Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία» ξεκίνησε τον Ιανουάριο από την Αττική, και στη συνέχεια ταξίδεψε στην Κόρινθο, τη Λιβαδειά, τη Χαλκίδα, την Κρήτη, την Κομοτηνή, τη Δράμα, τη Νιγρίτα, τις Σέρρες και την Καβάλα. Μέχρι τον Ιούνιο οπότε και ολοκληρώνεται η σχολική χρονιά θα περιοδεύσει στην Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, τη Μυτιλήνη, την Καλαμάτα και τα Γιάννενα, ενώ πιθανόν να προστεθούν και άλλες πόλεις στην περιοδεία. Στο έργο συμμετέχουν συνολικά 16 ηθοποιοί (χωρισμένοι σε δυο ομάδες που περιοδεύουν) και τους συνοδεύουν συνολικά 22 άτομα ορχήστρα.
Εύα Καρτερού: Η τέχνη της όπερας έχει έναν ιδιαίτερο σύγχρονο χαρακτήρα
«Η εκπαιδευτική φύση του προγράμματος διαθέτει παράλληλα και ψυχαγωγικό χαρακτήρα», σημειώνει με έμφαση μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η κ. Εύα Καρτερού, υπεύθυνη εκπαιδευτικών δράσεων και προσθέτει: «η διασκεδαστικά ενεργή συμμετοχή των παιδιών στην προετοιμασία και την παρουσίαση της παράστασης, καθώς και η επαφή με τους μαέστρους της παραγωγής, τους μονωδούς και τους μουσικούς, προκαλεί στους περισσότερους μαθητές ενθουσιασμό και χαρά».
Συνηθώς, η περιοδεία σε κάθε πόλη της «Όπερας Διαδραστικά στα Σχολεία» της ΕΛΣ είναι διήμερη. Την πρώτη μέρα, τα παιδιά παρακολουθούν ένα εκπαιδευτικό εργαστήριο και τη δεύτερη παρακολουθούν και συμμετέχουν ενεργά στην εξέλιξη του έργου, υλοποιώντας όλα όσα έμαθαν. Το στοιχείο που τους γοητεύει περισσότερο σύμφωνα με την κ. Καρτερού «είναι η χαρά της συνδημιουργίας του πρωτότυπου ηχητικού, μουσικού και εικαστικού υλικού, το οποίο εντάσσεται τη δεύτερη μέρα στη ροή της παράστασης. Έτσι κατανοούν για την τέχνη της όπερας ότι όχι μόνο δεν είναι απρόσιτη, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να έχει και ιδιαίτερα σύγχρονο χαρακτήρα».
«Ο στόχος του προγράμματος, είναι οι μαθητές – μέσα από τη συμμετοχική διαδικασία – να εμπνευστούν, να αφυπνίσουν τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες, να αγαπήσουν τις τέχνες και να συνδεθούν μαζί τους. Άλλωστε, η σημερινή δυνατότητα πρόσβασης σε κάθε λογής πληροφορία καθιστά τις τέχνες πανταχού παρούσες. Αρκεί να τις επιλέξει κανείς», υπογραμμίζει η κ. Καρτερού.