Όσο πλησιάζει το καράβι στη Σαμοθράκη, τόσο περισσότερο αντιλαμβάνεσαι πως ο επιβλητικός όγκος του όρους Σάος επισκιάζει –κυριολεκτικά– το νησί και τους ανθρώπους του. Σαν πατήσεις το πόδι σου εκεί, δηλαδή, σχεδόν αισθάνεσαι βουνίσιος, αφού θα διαθέσεις περισσότερο χρόνο ανηφορίζοντας βαθύσκιωτα μονοπάτια δίπλα σε ρέματα και καταρράκτες με παγωμένα νερά και μοναδικές βάθρες, παρά για βουτιές στη θάλασσα και χαλάρωση στις παραλίες.
Η φυσική, απόκοσμη και παρθένα ομορφιά της Σαμοθράκης φαντάζει σαν βουνό που επιπλέει στο βορειανατολικό Αιγαίο· και εντυπωσιάζει όσο τη γνωρίζεις καλύτερα, από το ένα άκρο στο άλλο. Από τη μία πλευρά «πνιγμένη» στο βαθύ πράσινο της φύσης, με αιωνόβια πλατάνια, φτέρες, βότανα και από την άλλη με το άγριο γκρίζο της πέτρας να κυριαρχεί. Μια θαυμαστή εναλλαγή τοπίων, χρωμάτων, ήχων και μυρωδιών, που «σβήνουν» στο απέραντο γαλάζιο του Θρακικού Πελάγους.
Αν σε αυτό το σκηνικό, που δεν συναντάς σε κανένα άλλο νησί του Αιγαίου, προσθέσεις τις αρχαιότητες, τις ιαματικές πηγές, την τοπική γαστρονομία, τα παραδοσιακά προϊόντα και τις outdoor activities, σας παρουσιάζουμε επιπλέον πέντε βασικούς λόγους για να προγραμματίσετε το επόμενο ταξίδι σας εδώ. Άλλωστε ο Αύγουστος είναι ο πλέον τουριστικός μήνας του νησιού και το καλοκαίρι ακόμη καλά κρατεί.
Να θυμάστε ότι η Σαμοθράκη δεν είναι ένα συνηθισμένο νησί, γι’ αυτό και αποτελεί αγαπημένο προορισμό όσων επιζητούν ηρεμία, χαλάρωση και αίσθηση ελευθερίας στην παρθένα φύση. Πράγματα που δεν συναντάμε στα πολύβουα θέρετρα της χώρας, με τους έντονους καλοκαιρινούς ρυθμούς.
1) Σκαρφαλώστε στο Σάος
Αν είστε φίλοι της πεζοπορίας και της ορειβασίας, τολμήστε μια ανάβαση στο ψηλότερο βουνό του Αιγαίου και στην κορυφή Φεγγάρι (1.611 μ.), εκεί από όπου –σύμφωνα με τη μυθολογία– ο Ποσειδώνας παρακολουθούσε την έκβαση του Τρωϊκού Πολέμου. Η πορεία απαιτεί εμπειρία και αντοχές, αλλά η μοναδική θέα και η αίσθηση ελευθερίας θα σας αποζημιώσουν.
Η διαδρομή ξεκινάει από το χωριό Θέρμα, αγγίζει τα 8 χιλιόμετρα, είναι ανηφορική και σε ορισμένα σημεία απότομη, με μεγάλη κλίση. Στην κορυφή οδηγεί το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6 (υπάρχει σήμανση, μα απαιτεί προσοχή), μετά από σχεδόν 6 ώρες πεζοπορίας. Απαιτείται λίγο λιγότερος χρόνος για την κατάβαση. Οι βόρειες πλαγιές του βουνού καλύπτονται από δάση βελανιδιάς, ενώ τα ρέματα, με τρεχούμενα νερά που χύνονται σε δεκάδες βάθρες, είναι κατάφυτα από πλατάνια και σκλήθρα. Οι κορυφές, πάλι, ξεπροβάλλουν γυμνές και απόκρημνες (προγράμματα hiking, canyoning, climbing προσφέρονται από την Hellas Canyon/τηλ. 6972207736).
2) Κολυμπήστε σε παγωμένες βάθρες
Κατηφορίζοντας από τις απότομες πλαγιές του Σάος, τα νερά των ρεμάτων χύνονται από πανέμορφους καταρράκτες σε μικρές λίμνες, τις οποίες οι ντόπιοι αποκαλούν «βάθρες». Σε όλο το βουνό αγγίζουν τις 100 σε αριθμό, ωστόσο για να προσεγγίσετε στις περισσότερες από αυτές απαιτείται καλή φυσική κατάσταση και ιδιαίτερη προσοχή. Οι πλέον δημοφιλείς είναι των ρεμάτων της Γριάς και του Φονιά, κοντά στον οικισμό Θέρμα.
Δεν αποτελεί υπερβολή πως, τόσο στις βάθρες, όσο και στα μονοπάτια που οδηγούν σε αυτές, θα συναντήσετε περισσότερο κόσμο από ότι στις παραλίες του νησιού. Οι τολμηροί βουτούν εδώ (ακόμη και γυμνοί) για μια μοναδική εμπειρία, νιώθοντας το παγωμένο νερό απευθείας στο κορμί και στις αισθήσεις τους. Το δε φυσικό τοπίο, στο οποίο κυριαρχούν αιωνόβια πλατάνια και τρεχούμενα νερά, θυμίζει σκηνικό από παραμύθι με ξωτικά και νεράιδες.
3) Aπολαύσετε το μπάνιο σας σε διαφορετικές παραλίες
Οι παραλίες της Σαμοθράκης μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Ωστόσο η μία διαφέρει από την άλλη. Η πλέον φημισμένη είναι η Παχιά Άμμος, η μοναδική στο νησί με ψιλή άμμο (20 χιλιόμετρα από την Καμαριώτισσα), την οποία προσεγγίζεις με αυτοκίνητο.
Η παραλία των Κήπων στα νοτιοανατολικά, πάλι, ξεχωρίζει για την άγρια ομορφιά της, μιας και πρόκειται για δημιούργημα ηφαιστειακής δραστηριότητας. Απέχει 27 χιλιόμετρα από την Καμαριώτισσα, καλύπτεται από μεγάλα μαύρα βότσαλα και περικλείεται από ψηλά, απότομα βράχια.
Στις παραλίες Παχιά Άμμος και Κήποι λειτουργούν οργανωμένα beach bars, αλλά με χαλαρούς σχετικά ρυθμούς. Παραλίες με βότσαλα και πέτρες υπάρχουν και στα Θέρμα, καθώς και στον Πύργο του Φονιά, ενώ η προσέγγιση στο Γυάλι γίνεται μόνο με περιηγητικό πλοιάριο. Ο Βάτος, τέλος, θεωρείται η ομορφότερη παραλία του νησιού, με λευκή άμμο και κυανοπράσινα νερά.
Ιερό των Μεγάλων Θεών. Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
4) «Μυηθείτε» στα Καβείρια Μυστήρια της αρχαιότητας
Η Σαμοθράκη είναι γνωστή από την αρχαιότητα λόγω των Καβείριων Μυστηρίων, τα οποία τελούνταν στο Ιερό των Μεγάλων Θεών και, από άποψη σπουδαιότητας, κατατάσσονταν μετά τα Ελευσίνια. Στα μυστήρια αυτά, μάλιστα, γνώρισε ο βασιλιάς Φίλιππος της Μακεδονίας την Ολυμπιάδα –τη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Στον αρχαιολογικό χώρο της Παλαιάπολης διασώζονται ερείπια των σημαντικότερων κτισμάτων του συγκροτήματος, όπως του Ιερού των Μεγάλων Θεών, του Αρσινόειου (σε κυκλικό σχήμα) ή του Ανακτόρου. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο (τηλ. 2551041474) εκτίθενται αρχιτεκτονικές αναπαραστάσεις των κτηρίων, ενώ στον εξωτερικό χώρο δεσπόζει αντίγραφο του παγκοσμίου φήμης αγάλματος της Νίκης της Σαμοθράκης (το γνήσιο εκτίθεται στο Λούβρο).
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν πάντως και οι μεσαιωνικοί πύργοι των Γκατελούζι, οι οποίοι αποτελούσαν μέρος του ευρύτερου αμυντικού συγκροτήματος και στόχευαν στην προστασία του νησιού (Πύργοι στην Παλαιάπολη και στις εκβολές του ρέματος του Φονιά).
5) Περπατήστε στα στενά σοκάκια της Χώρας
Η Χώρα, πρωτεύουσα του νησιού, έχει ανακηρυχθεί διατηρητέος οικισμός. Χτισμένη αμφιθεατρικά στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Σάος, φαντάζει σαν αετοφωλιά, μιας και τα παραδοσιακά διώροφα σπίτια είναι οικοδομημένα το ένα κάτω από το άλλο. Κατά τον Μεσαίωνα ο οικισμός ήταν οχυρωμένος από τους Βενετούς, που ήταν κάτοχοι του νησιού έως την κατάληψή του από τους Οθωμανούς. Τμήμα του κάστρου των Γκατελούζι διασώζεται και είναι επισκέψιμο.
Ο παραδοσιακός φούρνος της Χώρας λειτουργεί ανελλιπώς από το 1853 και αποτελεί διατηρητέο μνημείο. Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Τις γειτονιές της Χώρας διασχίζουν στενά καλντερίμια και κλίμακες, που οδηγούν σε μικρές πλατείες με υπέροχη θέα στο πέλαγος. Επισκεφθείτε το Κάστρο, την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (1875) όπου φυλάσσονται οι Κάρες των Πέντε Νεομαρτύρων της Σαμοθράκης, αλλά και το παρακείμενο Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε ένα παλιό αρχοντικό με ντόπια αρχιτεκτονική (τηλ.: 2551041227). Στη Χώρα λειτουργεί και ο παλαιότερος παραδοσιακός φούρνος της Ελλάδας (από το 1853), που φουρνίζει –μεταξύ άλλων– τα ντόπια παξιμάδια γουργή ή επτάζυμο (τηλ. 2551041433).
6) Ακολουθήστε τα χνάρια του Απόστολου Παύλου
Η Σαμοθράκη είναι το πρώτο ευρωπαϊκό έδαφος που επισκέφθηκε ο Απόστολος Παύλος το 49 μ.Χ., ερχόμενος από την Τρωάδα και πηγαίνοντας προς τη Μακεδονία, προκειμένου να ξεκινήσει την περιοδεία του στην Ευρώπη. Ανατολικά της Παλαιάπολης το πέρασμά του θυμίζει ένα σύγχρονο μνημείο-προσκύνημα γνωστό και ως «Στασίδι». Υπάρχουν βέβαια και πολλές μικρές εκκλησίες σε όλο το νησί, δείγμα της πίστης και της ευλάβειας των ντόπιων.
Λίγο πριν την παραλία της Παχιάς Άμμου (2 χιλιόμετρα από τον δρόμο), στην άκρη ενός απόκρημνου βράχου, βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγίας Κρημνιώτισσας, που λόγω θέσης δείχνει σαν να αιωρείται, προσφέροντας μαγευτική θέα προς το βόρειο Αιγαίο και τις απέναντι ακτές της Ίμβρου. Ανατολικά του χωριού Θέρμα, πάλι, έχει αναστηλωθεί μερικώς η Ιερά Μονή Χριστού: χρονολογείται στον 14ο αιώνα και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία της Σαμοθράκης.
7) Απολαύστε ένα μπάνιο με ζεστό νερό, απευθείας από την καρδιά της γης
Εκτός από μπάνιο στη θάλασσα ή στις παγωμένες βάθρες του νησιού, αξίζει να νιώσετε στο κορμί σας τις ευεργετικές δράσεις των ιαματικών πηγών της Σαμοθράκης, στις οργανωμένες εγκαταστάσεις που λειτουργούν στο χωριό Θέρμα. Οι πηγές και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες είναι γνωστές από την εποχή του Βυζαντίου και ενδείκνυνται για παθήσεις ρευματοειδούς αρθρίτιδας, χρόνιων ρευματοπαθειών, γυναικολογικών, αγγειοπαθειών, δερματοπαθειών κ.ά.
Η θερμοκρασία του νερού στο οργανωμένο Υδροθεραπευτήριο (τηλ. 2551098401) του Δήμου Σαμοθράκης, με εσωτερικές πισίνες και ατομικούς λουτήρες, αγγίζει τους 38 με 39°C. Για μια ακόμα πιο ξεχωριστή αίσθηση δοκιμάστε το μπάνιο στις εξωτερικές πισίνες. Μπορεί να μην διαθέτει ιδιαίτερες ανέσεις, αλλά είτε κατά τη δύση του ηλίου –έχοντας θέα το γαλάζιο Θρακικό Πέλαγος– είτε κάτω από το φως των αστεριών καθώς θα ατενίζετε τον «θρόνο» του Ποσειδώνα στο Σάος, θα σας χαρίσει μια μοναδική εμπειρία.
8) Outdoor activities ή κρουαζιέρα γύρω από το νησί
Εκτός από hiking, canyoning ή climbing στο επιβλητικό Σάος, η Σαμοθράκη προσφέρεται και για περαιτέρω outdoor activities, που θα κάνουν την αδρεναλίνη σας να χτυπήσει κόκκινο. Από ποδηλασία σε οργανωμένες διαδρομές σε όλο το νησί, έως καταδύσεις (scuba diving) στον βυθό, ο οποίος θεωρείται από τους πλουσιότερους στην Ελλάδα σε θαλάσσιους οργανισμούς και ψάρια (Samothraki Diving Center – τηλ. 697 356 7384).
Αν προτιμάτε πιο χαλαρούς ρυθμούς συστήνεται να ακολουθήσετε μια ημερήσια κρουαζιέρα γύρω από το νησί. Το πρόγραμμα συνήθως περιλαμβάνει επίσκεψη στο Κρεμαστό Νερό στη νότια πλευρά της Σαμοθράκης, σε ένα άγριο και απότομο φυσικό περιβάλλον, όπου ξεχωρίζει κι ένας εντυπωσιακός καταρράκτης 180 μέτρων, ο οποίος ρίχνει τα νερά του στη θάλασσα. Ακριβώς μετά θα δείτε τον παράξενο γεωλογικό σχηματισμό των βράχων της ακτογραμμής, που μοιάζει με τεράστια υφάσματα –οι ντόπιοι τον αποκαλούν «Της Γριάς τα Πανιά». Παράλληλα θα σταματήσετε για μπάνιο στις μαγευτικές παραλίες Βάτος και Γυάλι, όπου, όπως είπαμε και πιο πριν, η πρόσβαση γίνεται μόνο από τη θάλασσα (περιηγητικό σκάφος «Θεοδώρα», τηλ. 6974062054).
9) Γευτείτε την τοπική κουζίνα, στην οποία κυριαρχεί το κατσίκι
Σε ένα νησί όπου βόσκουν ελεύθερα εκατοντάδες ημιάγρια κατσίκια, είναι λογικό η τοπική γαστρονομία να έχει σημείο αναφοράς το κατσικίσιο κρέας, που είναι πεντανόστιμο και διαφέρει από το συνηθισμένο. Σίγουρα, λοιπόν, δεν πρέπει να φύγετε από τη Σαμοθράκη χωρίς να το γευτείτε, είτε στην κλασική του ψητή μορφή (ψησταριά «Βράχος» στον Προφήτη Ηλία – τηλ. 2551095264), είτε σε διάφορες gourmet εκδοχές («Καρυδιές» στην Άνω Μεριά – Τηλ. 2551098266).
Από την άλλη, βέβαια, νησί χωρίς θαλασσινά δεν νοείται. Συναγρίδα, φαγκρί, μπαρμπούνι, χταπόδι, αστακός κ.ά από το Θρακικό Πέλαγος έχουν λοιπόν την τιμητική τους στη Σαμοθράκη (Ψαροταβέρνα «Αργώ» – Βασιλικός, τηλ. 2551042139) και θα πρέπει να τα δοκιμάσετε. Όσον αφορά τα τοπικά γλυκίσματα και επιδόρπια, τέλος, εκτός από τα παραδοσιακά πραούστι και χασλαμά, αναζητήστε το νεωτεριστικό Φτερά και Πίσσα, που παραπέμπει σε σοκολατόπιτα αλλά δεν είναι («Λευκός Πύργος» – Χώρα Σαμοθράκης, τηλ. 2551041601).
10) Αγοράστε τοπικά προϊόντα
Από τα γλυκά του κουταλιού ξεχωρίζει το πραούστο ή πραούστι, παραγόμενο από ένα κιτρινοπράσινο φρούτο –μεταξύ αγριοκορόμηλου και δαμάσκηνου– που συναντάμε μόνο στη Σαμοθράκη. Επίσης ο χασλαμάς, τον οποίον πολλοί αποκαλούν και «μελομακάρονα του ταψιού», μιας και παρασκευάζεται από ίδια σχεδόν υλικά και έχει παρόμοια γεύση. (Παραδοσιακά Προϊόντα «Η Γωνιά της Νίκης» – Καμαριώτισσα, τηλ. 6976193768).
Η Σαμοθράκη φημίζεται και για το ιδιαίτερο δασόμελό της, το οποίο παράγεται σε μικρές ποσότητες και ξεχωρίζει από τη γλυκόπικρη γεύση του. Προέρχεται κατά κύριο λόγο (περίπου 70%) από αδραχλιά –ένα είδος άγριας κουμαριάς, που υπάρχει σχεδόν αποκλειστικά στο νησί, το οποίο είναι γνωστό για την ιδιαίτερη χλωρίδα του. Επίσης περιέχει ρείκι ανοιξιάτικο, σφένδαμο, αριά και άγρια αχλαδιά (Παραγωγός οικ. Βασιλούδια, τηλ. 6972381135). Τέλος, το μοναδικό τυροκομείο του νησιού («Παπανικολάου» στον Ξηροπόταμο – τηλ. 2551095219), παράγει μεταξύ άλλων και τη φημισμένη γραβιέρα ξηροτύρι, από αιγοπρόβειο γάλα.
Πώς θα φτάσετε στη Σαμοθράκη
Στη Σαμοθράκη (περισσότερες πληροφορίες: www.samothraki.gr) θα φτάσετε ακτοπλοϊκώς με καράβι από την Αλεξανδρούπολη ή από τη Λήμνο (www.zanteferries.gr). Στο νησί υπάρχουν πολλά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, που προσφέρουν μια άνετη και φιλόξενη διαμονή, καθώς και ταβέρνες και ψαροταβέρνες οι οποίες θα ικανοποιήσουν κάθε γευστική απαίτηση.
Να θυμάστε πως θα πρέπει να σεβαστείτε τη Σαμοθράκη για αυτό που ακριβώς είναι και προσφέρει στον επισκέπτη, χάρη στη μοναδική ενέργεια που την περιβάλλει. Εκεί θα πάτε για να ξεχάσετε και να ξεχαστείτε.