Στις 19 Μαΐου 1919 ο Τούρκος εθνικιστής αξιωματικός Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα του Πόντου, κήρυξε ανταρσία κατά της οθωμανικής Αρχής και άρχισε εκ του μηδενός τη συγκρότηση του στρατού, με «μαγιά» τις παλιές τρομοκρατικές ομάδες του κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος», που βαρύνονταν με τις Γενοκτονίες Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Έτσι ξεκίνησε από τον Πόντο και τη Βιθυνία η β’ φάση Γενοκτονίας των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που θα κορυφωθεί τρία χρόνια μετά, με την ήττα του Ελληνικού Στρατού, τη σφαγή Ελλήνων και Αρμενίων της Ιωνίας και την καταστροφή της Σμύρνης. Για να είμαστε όμως ακριβείς, πρέπει να τονίσουμε ότι τη γενοκτονία την προκάλεσαν οι οι στρατιωτικοί εθνικιστές που από το 1908 κατέλαβαν με πραξικόπημα την οθωμανική εξουσία και σήμερα συνεχίζουν να διοικούν τη γειτονική μας Τουρκία ως ένα επιθετικό και φανατικό «βαθύ κράτος». Όσο και αν μας φαίνεται παράδοξο, συμμετοχή στη γενοκτονία δεν είχαν οι σουλτανικοί Οθωμανοί, οι οποίοι επίσης σφαγιάστηκαν και καταπιέστηκαν από τους εθνικιστές. Εξάλλου την Οθωμανική Αυτοκρατορία ο Κεμάλ Ατατούρκ την κατέλυσε δημιουργώντας το νέο κράτος που καταχρηστικά το ονόμασε «Δημοκρατία της Τουρκίας»… Επιπλέον ήταν τόση η απέχθεια των Τούρκων εθνικιστών προς το οθωμανικό παρελθόν που άλλαξαν ακόμα και το αλφάβητο (από αραβικό σε λατινικό) και κατασκεύασαν με τη στρατιωτική βία ένα νέο έθνος, το τουρκικό, στη θέση των παλιών πολύγλωσσων και πολυεθνοτικών Οθωμανών μουσουλμάνων..
Αξίζει να σημειωθεί ότι η επέτειος αυτή της 19ης Μαΐου δεν αφορά μόνον τους Ποντίους, αλλά όλον τον Ελληνισμό της Ανατολής. Αυτό οφείλεται στον χαοτικό τρόπο που η προσφυγική μνήμη διεκδίκησε από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80 τα όσα της χρωστούσαν. Και ακριβώς γι’ αυτό ο πρώτος νόμος για την αναγνώριση της γενοκτονίας, που θέσπισε ως Ημέρα Μνήμης τη 19η Μαΐου, περιελάμβανε τα γεγονότα που έγιναν μόνο στην περιοχή του Πόντου. Και στη συνέχεια ήρθε ο δεύτερος νόμος για τη γενοκτονία -που θέσπισε ως Ημέρα Μνήμης τη 14η Σεπτεμβρίου- για να συμπεριλάβει το σύνολο των μικρασιατικών πληθυσμών – αφήνοντας, δυστυχώς, απέξω την περιοχή της Ανατολικής Θράκης, απ’ όπου ξεκίνησε η ενιαία γενοκτονία, τον Απρίλιο του 1914. Πάντως οι ποντιακοί φορείς κάνουν αξιοσημείωτες προσπάθειες ανάδειξης αυτών των ιστορικών σελίδων.